Ανδρογενετική Αλωπεκία (Φαλάκρα)
Μήπως θεωρείτε ότι τα μαλλιά σας έχουν αραιώσει αισθητά, σε σχέση με το παρελθόν και η τριχόπτωση σας στερεί τις καθημερινές χαρές της ζωής; Το σίγουρο είναι ότι δεν είστε μόνοι σας! Αποκτήστε ξανά τη χαμένη σας αυτοπεποίθηση, με την καθοριστική συμβολή του δερματολόγου…
Τί είναι και ποιούς επηρεάζει;
Η ανδρογενετική αλωπεκία (φαλάκρα), είναι μια κληρονομική και ανδρογόνο-εξαρτώμενη προοδευτική λέπτυνση του τριχωτού της κεφαλής με καθορισμένο πρότυπο. Αποτελεί μια κοινή διαταραχή τριχοφυΐας που επηρεάζει περισσότερο τους άνδρες και περιστασιακά τις γυναίκες (γυναικείου τύπου ανδρογενετική αλωπεκία), με σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνική και ψυχολογική τους ευεξία.
Εμφανίζεται συνήθως από την ηλικία των 20 ετών σε ποσοστά που φτάνουν το 60% για τους άνδρες ηλικίας > 50 ετών και το 25-35% των γυναικών < 50 ετών, με αυξητικές τάσεις στην πάροδο του χρόνου
Η εξελικτική της πορεία εντοπίζεται στην απώλεια τριχών από το μπροστινό (επάνω) τμήμα του κεφαλιού μέχρι την κορυφή (υποχώρηση μετωπιαίας γραμμής), ενώ το πίσω και πλαϊνό τμήμα του τριχωτού, που δεν επηρεάζεται ιδιαίτερα. Στους άνδρες εκτίνεται καθοριστικά στο μέτωπο και τους κροτάφους, ενώ στις γυναίκες επικεντρώνεται κυρίως στην κορυφή της κεφαλής.
Ποιά είναι τα αίτια εμφάνισης;
Τα κύρια αίτια εμφάνισης της ανδρογενετικής αλωπεκίας κατηγοριοποιούνται ως εξής:
- Κληρονομική Προδιάθεση
Η κληρονομικότητα αποτελεί ισχυρό παράγοντα, καθώς ευθύνεται όχι μόνο για την εμφάνιση της ανδρογενετικής αλωπεκίας σε ικανό ποσοστό, αλλά και για την εξελικτική πορεία της νόσου. - Ανδρογόνα
Οι ορμόνες είναι υπεύθυνες για την απόδοση των αντίστοιχων ανδρικών και γυναικείων χαρακτηριστικών στα δύο φύλλα. Στους άνδρες, κυριαρχούν τα ανδρογόνα, με κυριότερη ορμόνη την τεστοστερόνη. Τα ανδρογόνα παράγονται και σε γυναίκες, όμως σε πολύ μικρότερη ποσότητα. - Βιολογική Ωρίμανση
Με την πάροδο του χρόνου, η τριχοφυΐα εξασθενεί. Τα τριχοθυλάκια αδρανούν ακόμη περισσότερο, ενώ η ύπαρξη πλέον λεπτότερων τριχών δεν μπορεί να υποστηρίξει την πρότερη πυκνότητα του τριχωτού της κεφαλής.
… οι γυναίκες «προστατεύονται» από τα οιστρογόνα, όμως συχνά εμφανίζουν αυξημένες τιμές ανδρογόνων, γεγονός που μπορεί να υποκρύπτει πιθανές ορμονικές διαταραχές ...
Ποιά είναι η διαδικασία τριχόπτωσης;
Η τριχόπτωση διακρίνεται από κύκλους, άλλοτε πραγματοποιείται έντονα και με σταθερή πορεία (έξαρση, υποτροπή) και άλλοτε σταθεροποιείται για ένα διάστημα. Το θυλάκιο τρίχας έχει μια πολύ πολύπλοκη βιολογική δομή και η διαδικασία ανάπτυξης της τρίχας ρυθμίζεται από τους παρακάτω κύκλους:
- Αναγενής Φάση: Αποτελεί την ενεργό παραγωγή του στελέχους της τρίχας που διαρκεί 2-6 χρόνια, όπου το ώριμο ωοθυλάκιο υφίσταται διαδοχικές μετατροπές για να προχωρήσει στην επόμενη φάση. Μόνιμη απώλεια της τρίχας μπορεί να συμβεί μόνο κατά τη διάρκεια της αναγενούς φάσης.
- Καταγενής Φάση: Ακολουθεί για 1-2 εβδομάδες η υποχώρηση της τρίχας μέσω της διαδικασίας της απόπτωσης (“θανάτου”) για να καταλήξει στην τελογενή φάση.
- Τελογενής Φάση: H φάση ηρεμίας με την υποστροφή του θύλακα της τρίχας που διαρκεί 5-6 εβδομάδες.
Σε περιπτώσεις απώλειας τριχών γενετικά προδιατεθειμένων ατόμων, ο παθολογικός ενδοκυτταρικός μεταβολισμός των ανδρογόνων στα τριχοθυλάκια οδηγεί ένα ένζυμο (5α-αναγωγάση) στη μετατροπή της τεστοστερόνης σε διυδροτεστοστερόνη (DHT). Τα τριχοθυλάκια στο μπροστινό πάνω μέρος του τριχωτού εμφανίζουν ευαισθησία στη δράση του παράγωγου αυτού. Συνέπεια, η σταδιακή συρρίκνωση των τριχικών θυλακίων κατά τον κύκλο ζωής της τρίχας, η αδρανοποίησή τους και η αδυναμία παραγωγής νέων ποιοτικών τριχών. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι τα πρώτα συμπτώματα αφορούν αραίωση στα σημεία, ενώ η απώλεια επέρχεται στην πορεία.
Ο θύλακας της τρίχας προοδευτικά μικραίνει και λεπταίνει, παράγοντας ποσοτικά και ποιοτικά κατώτερου επιπέδου τρίχες (χαμηλή πυκνότητα, αδυναμία), έως ότου να σταματήσει τελείως. Αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής είναι η εκφύλιση των τριχών, η αραίωση και, εν τέλει, η απώλειά τους.
Ποιοί θεωρούνται επιβαρυντικοί παράγοντες;
- Ανεπαρκής Διατροφή
- Αυξημένο Άγχος
- Λήψη Φαρμάκων
- Διάφορες Ενδοκρινολογικές Παθήσεις
- Άλλοι Παράγοντες
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Σε πρώτο στάδιο, σημαντική είναι η διαφορική διάγνωση με βάση την κλινική εικόνα του ασθενούς, καθώς και τα συμπεράσματα αναλύσεων από ειδικές ορμονικές εξετάσεις και εξετάσεις αίματος. Πιο σπάνια, μπορεί να χρειαστεί και βιοψία δέρματος.
Η πλέον ενδεδειγμένη μη επεμβατική μέθοδος που εφαρμόζεται για τη διάγνωση της ανδρογενετικής αλωπεκίας γίνεται μέσω του προηγμένου δερματοσκόπιου (ψηφιακό τριχοριζόγραμμα - FotoFinder® Trichoscale Dermoscope II). Σε αντίθεση με το παλαιότερο κλασικό τριχοριζόγραμμα, το ψηφιακό αξιοποιεί την τεχνολογία, προκειμένου να συλλέξει τις απαραίτητες απεικονίσεις και να αναλύσει τα ευρήματα σε εξειδικευμένο λογισμικό υπολογιστή (π.χ. αναλογία υγιών και αδύναμων τριχών).
Η μέθοδος του ψηφιακού τριχοριζογράμματος προσδίδει μεγαλύτερη ασφάλεια στην εκτίμηση της βλάβης, στην επιλογή θεραπευτικής αγωγής, αλλά και στην αξιολόγηση της θεραπευτικής εξέλιξης του ασθενούς.
Πώς γίνεται η σταδιοποίηση;
Η πρόοδος (βαθμίδα) της ανδρογενετικής αλωπεκίας στους άνδρες περιγράφεται με την Κλίμακα Norwood (Hamilton-Norwood Scale), ενώ στις γυναίκες με την Κλίμακα Ludwig (Ludwig Savin Scale).
… η κλίμακα αρχικά δημιουργήθηκε από τον Dr. James Hamilton (1950), ενώ τη δεκαετία του 1970 αναθεωρήθηκε από τον Dr. O'Tar Norwood…
Πώς θεραπεύεται;
H θεραπεία έχει στόχο να αποκαταστήσει τις τρίχες που έχουν τέτοια δυνατότητα, εφόσον υπάρχουν ενεργά θυλάκια. Κρίσιμο στοιχείο είναι ο χρόνος. Η αλωπεκία είναι πιο δύσκολο να αντιμετωπιστεί όταν αναφερόμαστε σε υψηλές βαθμίδες βλάβης, γεγονός που σημαίνει ότι έχουν ήδη χαθεί πολλά μαλλιά. Ανάλογα με τα ευρήματα, ο δερματολόγος θα επιλέξει την κατάλληλη μέθοδο αντιμετώπισης της ανδρογενετικής αλωπεκίας (τοπική, συστηματική κτλ), η οποία μπορεί να αποτελέσει:
- Φαρμακευτική Αγωγή (αφορά μόνο στους ενήλικους άνδρες)
Φάρμακα σε μορφή χαπιού - 1 mg την ημέρα - (ντουταστερίδη, φιναστερίδη / propecia) για την αντιμετώπιση της ανδρικής τριχόπτωσης βοηθούν στην επιβράδυνση της αλωπεκίας σε ποσοστό της τάξεως του 88% των ανδρών, αλλά και στην επανεμφάνιση της τριχοφυΐας σε ποσοστό της τάξεως του 66% των ανδρών. Η φιναστερίδη λειτουργεί αναστέλλοντας τη δημιουργία της ανδρικής ορμόνης διυδροτεστοστερόνης (DHT) στο αίμα και τους θύλακες των τριχών
- Τοπικά Σκευάσματα / Μινοξιδίλη
Εφαρμόζεται συνδυαστικά με άλλες θεραπείες στο τριχωτό της κεφαλής. Στόχος της η άρση της αραίωσης και η τόνωση της ανάπτυξης των τριχών στην κορυφή του τριχωτού. - Θεραπεία με Αντι-Ανδρογόνα (αφορά μόνο στις γυναίκες)
Η αλωπεκία στις γυναίκες μπορεί να αντιμετωπιστεί και με σταγόνες επί του τριχωτού της κεφαλής. Η θεραπεία με αντι-ανδρογόνα επιλέγεται σε περιπτώσεις γυναικών που απαιτείται μια αντιστάθμιση των αρσενικών ορμονών (τεστοστερόνη) στο δέρμα, δηλαδή καταστολή της έκκρισης ανδρογόνων από τα επινεφρίδια ή τις ωοθήκες και αποκλεισμό τους στο επίπεδο του τριχικού θυλάκου. Σε γυναίκες με αντι-ανδρογόνα, ενδεχομένως να συνταγογραφηθεί παράλληλα και η λήψη αντισυλληπτικών χαπιών. - Αυτόλογη Μεσοθεραπεία PRP (Platelet Rich Plasma)
Η θεραπεία της ανδρογενετικής αλωπεκίας με πλάσμα εμπλουτισμένο με αιμοπετάλια (Lab. Newmed® PRP) στηρίζεται στην αξιοποίηση των ίδιων των κυττάρων περιφερικού αίματος του ασθενούς, τα οποία έπειτα από ειδική επεξεργασία, εμπλουτίζονται προκειμένου να εγχυθούν στην προβληματική περιοχή με τη μέθοδο της μεσοθεραπείας.
Στόχος της θεραπείας με αυξητικούς παράγοντες (growth factors) είναι να προκαλέσει τη διέγερση των βλαστικών κυττάρων και κατά συνέπεια, την τόνωση και ανάπτυξη των ανενεργών ή πρόσφατα εμφυτευμένων τριχοθυλάκων, καθώς και την ωρίμανση του χνουδιού.
- Μεταμόσχευση Μαλλιών (ΜΕΤ Μικρο – Μεταμόσχευση)
Η μέθοδος επιλέγεται συχνότερα σε περιπτώσεις υψηλής βαθμίδας αλωπεκίας. Η κατάλληλη τεχνική στοχεύει τη μόνιμη μεταμόσχευση υγιούς δέρματος (με καλή ανάπτυξη μαλλιών) και τριχοθυλακίων στις περιοχές του τριχωτού της κεφαλής που απαιτείται. Οι τρίχες αυτές δεν εκπίπτουν, αφού δεν επηρεάζονται από τις ορμόνες. - Ενεργοτριχοποίηση με LASER
Αποτελεί μια εναλλακτική θεραπευτική επιλογή, η οποία όμως έχει το μειονέκτημα ότι πρέπει να συνεχιστεί επ’ άπειρον, ακόμη και με ατομικές συσκευές στο σπίτι. - Χορήγηση Βιταμινών, Ιχνοστοιχείων και Αμινοξέων
Η χορήγηση βιταμίνης C θεωρείται αξιόλογη ως προς την πρόληψη της τριχόπτωσης, εξαιτίας της αντιοξειδωτικής δράσης της, αλλά και την υποβοηθητική λειτουργία της στην αποδοτικότερη απορρόφηση του σιδήρου. Η βιταμίνη Ε προάγει την κυκλοφορία του αίματος, οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β δρουν κατασταλτικά ενάντια στο στρες, ενώ οι βιταμίνες Α και D ενεργοποιούν την ανάπτυξη των τριχών στα θυλάκια. Συμπληρωματικά, τα Ω3 λιπαρά, καθώς και η επάρκεια του οργανισμού σε ιχνοστοιχεία και βασικά αμινοξέα δρουν επικουρικά σε αρκετές περιπτώσεις.
Ποιά είναι η ελπίδα για το μέλλον;
Η εξέλιξη της επιστήμης μας φέρνει ακόμη ένα πολύ καλό νέο στην οριστική αντιμετώπιση της ανδρογενετικής αλωπεκίας. Οι μελέτες βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο, όμως υπόσχονται επαναστατικά αποτελέσματα.
Ο λόγος για την γενετική τροποποίηση (κατά τα πρώτα χρόνια του ατόμου) του γονιδίου εκείνου που ευθύνεται για την μετέπειτα εκδήλωση της ανδρογενετικής αλωπεκίας, αλλά και την αποτελεσματική διέγερση των «αθάνατων» αρχέγονων βλαστικών κυττάρων (stem cells) που βρίσκονται στους τριχοθύλακες. Ενδεχομένως, η γονιδιακή τροποποίηση των τριχοθυλακίων ή και η κλωνοποίησή τους… ίσως να μην είναι και τόσο μακρινή λύση πλέον!