Γυροειδής Aλωπεκία
“Τριχοφάγος”… Όχι πια «μπαλώματα» στα μαλλιά μας!
Τί είναι η γυροειδής αλωπεκία;
Μήπως παρατηρείτε στα μαλλιά σας, στα γένια ή στα φρύδια μικρές περιοχές… χωρίς τρίχες; Τότε είναι πιθανό να πάσχετε από μια μορφή τριχόπτωσης, που ονομάζεται γυροειδής αλωπεκία.Γυροειδής αλωπεκία (alopecia areata) ονομάζεται η συνήθης αυτοάνοση διαταραχή του θύλακα της τρίχας, κατά την οποία παρατηρείται αραίωση ή απώλεια τριχών σε σημεία του κεφαλιού ή και άλλων σημείων του σώματος. Συχνά, η νόσος αναφέρεται και ως «τοπική φαλάκρα». Ανήκει στις μη ουλωτικές αλωπεκίες με συχνές υποτροπές.
Ποιά είναι η κλινική εικόνα της γυροειδούς αλωπεκίας;
Στο τριχωτό της κεφαλής παρατηρούνται μικρές ή και μεγαλύτερες περιοχές βλάβης (ανομοιόμορφης τριχόπτωσης), στρογγυλού ή ωοειδούς σχήματος, οι οποίες ονομάζονται «πλάκες». Το δέρμα στις πλάκες είναι μαλακό, λείο και λευκό, ενώ εντοπίζονται μόνο εξαιρετικά λεπτές τρίχες (στην ουσία, μιλάμε για άτριχα σημεία).Η γυροειδής αλωπεκία παθολογικά οφείλεται σε λανθασμένη «επίθεση» του ανοσοποιητικού συστήματος του δέρματος κατά των τριχοθυλακίων, με συνέπεια να παρεμποδίζεται η ανάπτυξη νέων τριχών και να εμφανίζονται στο τριχωτό ορατές απογυμνωμένες πλάκες.
Η απώλεια τριχών μπορεί να είναι πιο έντονη σε κάποια σημεία, ενώ σε άλλα να είναι πιο διακριτική. Οι τρίχες αρχικά σταματούν να αναπτύσσονται. Στα πρώτα στάδια, παρατηρείται αισθητή απώλεια τριχών στις πλάκες, χωρίς φλεγμονή ή λέπι. Προσβάλλονται οι τρίχες με χρώμα (τα γκρίζα μαλλιά συνήθως δεν επηρεάζονται). Στη συνέχεια, η περιοχή των πλακών τείνει να διευρύνεται, ενώ αναπτύσσονται νέες τρίχες, λευκού ή γκρι χρώματος. Η μορφολογία της τρίχας παραλληλίζεται με «θαυμαστικό» (exclamation point hairs), δηλαδή είναι μικρής διαμέτρου κοντά στη ρίζα και μεγαλύτερης στην άνω άκρη.
Ήξερες ότι…;
…η γυροειδής αλωπεκία προσβάλει περίπου το 1-2% του πληθυσμού. Στο 80% των περιπτώσεων τα άτομα εμφανίζουν μόνο 1 πλάκα, το 12,5% εμφανίζει 2 πλάκες, ενώ το 7,7% παρουσιάζει πολλαπλές πλάκες…
Ποιοί είναι οι τύποι και οι μορφές της γυροειδούς αλωπεκίας;
Η γυροειδής αλωπεκία παρουσιάζει διάφορους τύπους: (Α). κοινό 83%, (Β). ατοπικό 10%, (Γ). προϋπερτασικό 4% και (Δ). μεικτό 3%. Επίσης, ανάλογα με τους τύπους, διακρίνεται σε:
- Ήπιος Τύπος: απώλεια τριχών και πλάκες που καλύπτουν έκταση < 50% του τριχωτού της κεφαλής)
- Τύπος Εκτεταμένης Μορφής: απώλεια τριχών και πλάκες που καλύπτουν έκταση >50% του τριχωτού της κεφαλής)
- Εντοπισμένη (κατά πλάκας): Όταν η αλωπεκία εντοπίζεται σε μία ή περισσότερες πλάκες στο κεφάλι ή στο σώμα.
- Περιγεγραμμένη: Όταν η αλωπεκία περιορίζεται συνήθως σε 1 αποψιλωτική πλάκα στο κεφάλι.
- Διάχυτη: Αλωπεκία σε άτομα που πάσχουν ήδη από ανδρογενετική αλωπεκία.
- Οφίαση: Όταν η αλωπεκία εμφανίζεται με περιφερειακή απώλεια τριχών στην ινιακή χώρα, με έκταση από το ένα αυτί στο άλλο.
- Ολική Γυροειδής Αλωπεκία (Alopecia Totalis): Όταν η αλωπεκία αφορά ολόκληρο το τριχωτό της κεφαλής, συμπεριλαμβανομένου και των φρυδιών και βλεφαρίδων.
- Καθολική Γυροειδής Αλωπεκία (Alopecia Universalis): Όταν η αλωπεκία αφορά ολόκληρο το τριχωτό της κεφαλής, συμπεριλαμβανομένου και των φρυδιών και βλεφαρίδων, καθώς και όλο το σώμα.
…η ολική και η καθολική μορφή γυροειδούς αλωπεκίας αντιστοιχούν στο 1-2% (ή το πολύ έως 5%) των περιπτώσεων, οπότε χαρακτηρίζονται ως πιο σπάνιες…
Σε ποιά σημεία εμφανίζεται και ποιους επηρεάζει;
Η εμφάνιση της γυροειδούς αλωπεκίας επικεντρώνεται στο τριχωτό της κεφαλής, αλλά μπορεί να επεκταθεί και στα γένια, στα φρύδια, στις βλεφαρίδες, ακόμη και σε ολόκληρο το σώμα (μασχάλες, κορμός, εφηβαίο).
Εξαιτίας της παθολογικής φύσεως της γυροειδούς αλωπεκίας και της σύνδεσής της με τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, τα ποσοστά εμφάνισής της είναι αυξημένα σε παιδιά (περί τα 5 έτη), σε νέους (<20 ετών), καθώς και σε άτομα της τρίτης ηλικίας (και άνω). Μπορεί να νοσήσουν άνδρες και γυναίκες κάθε φυλής, με συχνότητα εμφάνισης λίγο μεγαλύτερη στο γυναικείο φύλο.
Ποιά είναι τα συμπτώματα;
Συνήθως δεν υπάρχουν έντονα συμπτώματα. Σε κάποιες περιπτώσεις, παρατηρείται αίσθηση κνησμού ή και καύσου στις βλάβες (περίπου στο 14% των περιπτώσεων). Ακόμη, μπορεί να προκαλέσει (ή να είναι προειδοποιητικά συμπτώματα) μικρά εντυπώματα (βοθρία), λευκές κηλίδες ή γραμμές, θαμπάδα και τραχύτητα… στα νύχια άνω και κάτω άκρων.Ποιά είναι τα αίτια εμφάνισης;
Οι αιτίες της γυροειδούς αλωπεκίας δεν είναι απολύτως ιατρικά διαπιστωμένες, καθώς οι ειδικοί δεν είναι ακόμη σε θέση να γνωρίζουν τον λόγο που το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα θυλάκια.
Παρόλα αυτά, παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν στην εκδήλωσή της φαίνεται ότι είναι
- Kληρονομικοί (οικογενειακή προδιάθεση και ιστορικό αλωπεκίας).
- Aνοσολογικοί και ιατρικοί (π.χ. κακοήθη νοσήματα, κακοήθη αναιμία, άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα, ρευματοειδή αρθρίτιδα, ατοπική δερματίτιδα, πρόωρος διαβήτης).
- Eνδοκρινολογικοί (π.χ. ορμονικές διαταραχές σε περίοδο κύησης ή λοχείας).
- Ένας τοπικός τραυματισμός, μια ιογενής ή βακτηριακή λοίμωξη, ένας υψηλός πυρετός, αντιδράσεις σε χημικές ουσίες ή και εποχιακές μεταβολές.
- Πολύ σημαντικός παράγοντας είναι ο ψυχολογικός. Μια κατάσταση έντονου, αιφνίδιου ή / και μακροχρόνιου στρες μπορεί να πυροδοτήσει την εμφάνιση ή την επιδείνωση της τριχόπτωσης.
Η γυροειδής αλωπεκία σχετίζεται και με αυτοάνοσες παθήσεις (π.χ. θυρεοειδίτιδα Hashimoto, πολυενδοκρινοπάθεια, μυασθένεια, λεύκη, ερυθηματώδης λύκος, νόσος του Addison), καθώς και με χρωμοσωμικές διαταραχές (π.χ. σύνδρομο Down).
…δεν είναι κολλητική… δεν προκαλείται από τροφές…
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση θεωρείται εύκολη διαδικασία. Σε πρώτο στάδιο, απαιτείται κλινική αξιολόγηση της βλάβης, έπειτα από λήψη πλήρους ιατρικού ιστορικού. Στη συνέχεια, η τριχοσκόπηση θα υποδείξει το μέγεθος και την ποιότητα της βλάβης στα σημεία του άτριχου δέρματος, όπου, υπό κανονικές συνθήκες, θα υπήρχε φυσιολογική ανάπτυξη νέων τριχών. Πιο σπάνια, μπορεί να χρειαστεί και βιοψία δέρματος.
Ποιά είναι η προγνωστική πορεία της;
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε την εξέλιξή της, όμως συνήθως, δεν μιλάμε για μόνιμη βλάβη στο τριχοθυλάκιο. Κατά μέσο όρο, τα μαλλιά επαναφύονται από μόνα τους σε ποσοστό μέχρι και 80%, ενώ σε πιο δύσκολες περιπτώσεις θα χρειαστεί από λίγους μήνες έως 2-5 χρόνια για την επανεμφάνιση νέων τριχών, συνήθως με την κατάλληλη παράλληλα θεραπεία.Ποιά είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση της;
Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να γίνει γνωστό ότι η θεραπευτική αντιμετώπιση της γυροειδούς αλωπεκίας αποτελεί μια μακρά διαδικασία, όπως επίσης εξατομικευμένα υπάρχει και η πιθανότητα υποτροπής, οπότε ο ασθενής θα πρέπει να έχει ρεαλιστικές προσδοκίες, καθ’ όλη τη διάρκεια.
Η νόσος δεν είναι εφικτό να ανακοπεί, οπότε στόχος της θεραπείας είναι η αναστολή της παθολογικής απόκριση του δέρματος και η διέγερση του θύλακα για την εκ νέου παραγωγή τρίχας. Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας εξαρτάται από διάφορους παράγοντες (ηλικία ασθενούς, έκταση βλάβης).
… δεν υπάρχει αποτελεσματική μέθοδος πρόληψης της νόσου …
Ποιές είναι οι μέθοδοι θεραπείας;
Α. Κορτικοστεροειδή
Η κλασική αντιμετώπιση ήπιας μορφής γυροειδούς αλωπεκίας γίνεται με ενέσιμα κορτικοστεροειδή, μέσω, δηλαδή, υποδόριας έγχυσης κορτιζόνης με λεπτή βελόνα μέσα και γύρω από τις πλάκες της άτριχης περιοχής του δέρματος. Η θεραπεία επαναλαμβάνεται μία φορά ανά μήνα για 1-1,5 μήνα, ενώ η ανάπτυξη τριχών είναι ορατή σε διάστημα περίπου 4 εβδομάδων. Ως προς τη περιοχή των φρυδιών και τα γένια, η ενέσιμη μορφή φαίνεται ότι έχει ικανοποιητικά αποτελέσματα. Σε περιπτώσεις εκτεταμένης μορφής γυροειδούς αλωπεκίας, ίσως χρειαστεί η λήψη κορτιζόνης σε δισκία, αν και απαιτείται μεγάλη προσοχή λόγω των ανεπιθύμητων ενεργειών που τυχόν να επιφέρουν. Συμπληρωματικά, μπορεί να εφαρμοσθεί και μια τοπική αγωγή με τη μορφή κρέμας ή αλοιφής κορτικοστεροειδούς στα σημεία.
Β. Διάλυμα Μινοξιδίλης
Γίνεται με τοπική εφαρμογή διαλύματος Minoxidil 5% σε συχνότητα 2 φορές ανά εβδομάδα στο τριχωτό της κεφαλής, τα φρύδια ή τα γένια. Χρησιμοποιείται κυρίως σε γυροειδή αλωπεκία εκτεταμένης μορφής. Ενδείκνυται και για παιδιά και ενήλικες. Η αγωγή έχει στόχο να διεγείρει την ανάπτυξη της τριχοφυΐας στα σημεία. Οι νέες τρίχες είναι λεπτότερες των φυσικών. Αποτελέσματα ορατά θα φανούν σε περίπου 2-4 μήνες.
Γ. Κρέμα (ή αλοιφή) Ανθραλίνης
Γίνεται με τοπική εφαρμογή κρέμας ανθραλίνης (διθρανόλη) στο περίγραμμα των πλακών σε συχνότητα 1 φορά ανά εβδομάδα. Η αγωγή έχει στόχο τη μεταβολή του ανοσοποιητικού του δέρματος. Ενδεχομένως να προκληθεί και παροδικός αποχρωματισμός και ερεθισμός στα σημεία, αν δεν ακολουθηθούν πιστά οι ιατρικές οδηγίες. Αποτελέσματα ορατά θα φανούν σε περίπου 2-3 μήνες.
Mελέτη!
Αμερικανοί επιστήμονες κατέληξαν σε πρώτα επί του παρόντος συμπεράσματα, όταν δοκίμασαν τη δραστική ουσία ρουξολιτινίβη (ruxolitinib) σε άτομα που έπασχαν από σοβαρή γυροειδή αλωπεκία (αλωπεκία στο 1/3 του τριχωτού της κεφαλής). Οι ασθενείς έπειτα από 5 μήνες είχαν αρχίσει να «γεμίζουν» με υγιείς τρίχες στα σημεία.
Αποτελεί εναλλακτική μορφή θεραπείας και αφορά περισσότερο την εκτεταμένης μορφής γυροειδή αλωπεκία. Βασίζεται στην πρόκληση αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής στα σημεία, μέσω της εφαρμογής του συστατικού (συνήθως διφαινκυπρόνη), στο οποίο ο ασθενής είναι αλλεργικός. Μειονέκτημα το γεγονός ότι συνοδεύεται με ερεθιστική δερματίτιδα και οίδημα λεμφαδένων.
Ε. Φωτοδυναμική θεραπεία
Βασίζεται στη λογική της ενεργοποίησης ανοσιακής απόκρισης Τh1 μέσω εφαρμογής φωτοευαισθητοποιητικής κρέμας (METVIX) και μετά από 2 ώρες, έκθεση της περιοχής σε φως συγκεκριμένου μήκους κύματος.
ΣΤ. Αυτόλογη Μεσοθεραπεία PRP (Platelet Rich Plasma)
Αποτελεί την πιο σύγχρονη μέθοδο θεραπείας της γυροειδούς αλωπεκίας, με πολλά πλεονεκτήματα έναντι άλλων. Βασίζεται στη δύναμη των αιμοπεταλίων του αίματος του ασθενούς. Έπειτα από κατάλληλη επεξεργασία, διαχωρίζεται το πλούσιο σε αιμοπετάλια πλάσμα, ενεργοποιείται με ιόντα ασβεστίου και εγχύεται στο τριχωτό της κεφαλής με τη μορφή της μεσοθεραπείας. Αποτέλεσμα της έκκρισης σημαντικής ποσότητας αυξητικών παραγόντων είναι η διέγερση των βλαστοκυττάρων στο τριχοθυλάκιο, η επανεμφάνιση τριχών με μεγαλύτερη διάμετρο, η επιμήκυνση του σταδίου ανάπτυξης της τρίχας και η αποφυγή πρόωρης απώλειας τριχών.
Ζ. Συμπληρωματικές Θεραπείες
Περιλαμβάνουν χορήγηση ήπιων ηρεμιστικών (αναφορικά με καταστάσεις στρες), καθώς και διάφορα σκευάσματα (αμπούλες/κάψουλες, σαμπουάν) εμπλουτισμένων συστατικών σε βιταμίνες, αμινοξέα, μεταλλικά άλατα, σάκχαρα κλπ. Μια ολοκληρωμένη και υγιής διατροφή, πλούσια σε βιταμίνες και πρωτεΐνες, μπορεί να αποδειχθεί σημαντικός σύμμαχος στην αντιμετώπιση της γυροειδούς αλωπεκίας.
Η. Μεταμόσχευση Μαλλιών
Σε πολύ ειδικές περιπτώσεις, αποτελεί ακόμη μια μέθοδο θεραπείας.