Άλλες Παθήσεις Τριχωτού Κεφαλής
Βάζουμε την τρίχα στο… μικροσκόπιο! Τί παθήσεις μπορεί να κρύβει;
Ποιά είναι η σύσταση της τρίχας;
Η τρίχα αποτελείται από 80% κερατίνη (πρωτεΐνη, που καθορίζει αν η τρίχα θα είναι παχιά, λεπτή, αδύναμη, ελαστική, κλπ), 10-15% νερό και 5-10% άλλες ουσίες και παράγοντες (χρωστικές ουσίες, άνθρακα, οξυγόνο, άζωτο, υδρογόνο, θείο, νεκρά κύτταρα, ανόργανα άλατα και λιπίδια, που καθορίζουν άλλα στοιχεία, π.χ. τη γυαλάδα της).Το χρώμα της τρίχας εξαρτάται από τον τύπο της μελανίνης.
- Καστανές και μαύρες (ευμελανίνη)
- Ξανθές και κοκκινωπές (φαιομελανίνη)
- Γκρι και λευκές (μειωμένη μελανίνη, λόγω φυσικής γήρανσης)
Ευρώπη vs. Ασία
… σύμφωνα με μελέτες, η διάμετρος της τρίχας των Ευρωπαίων κυμαίνεται από 0,04 - 0,06 mm (λεπτή), 0,06 - 0,08mm (κανονική) και 0,08 – 0,1mm (παχιά). Η μέση διάμετρος των Ασιατών είναι 0,08 - 0,12 mm …
Ποιοί είναι οι τύποι της τρίχας;
Υπάρχουν 3 κύριοι τύποι της τρίχας:
- Τύπος Lanugo: Υφίσταται μόνο σε έμβρυα, καλύπτει όλο το σώμα και αποβάλλεται πολύ γρήγορα.
- Τύπος Vellus: Ανοιχτόχρωμες, πολύ κοντές τρίχες (< 2cm), σαν χνούδι.
- Τύπος Terminal: Ολοκληρωμένες τρίχες, με χρώμα, μεγάλη διάμετρο και μήκος.
Ποιά είναι η δομή της τρίχας;
Η ολοκληρωμένη τρίχα αποτελείται από τη ρίζα (μη ορατό τμήμα τρίχας, στο τριχοθυλάκιο) και το στέλεχος ή κορμό (ορατό τμήμα τρίχας).Το στέλεχος της ρίζας αποτελείται από 3 βασικά στρώματα, τα οποία και θα χαρακτηρίσουν μια τρίχα «δυνατή» ή όχι :
- εσωτερικό στρώμα (μυελός), που αποτελεί την «καρδιά» της τρίχας
- μεσαίο στρώμα (φλοιός), που αποτελείται από κερατίνη
- εξωτερικό στρώμα (επιδερμίδα τρίχας), που αποτελείται από διάφανα κύτταρα και προστατεύει τον φλοιό.
Ήξερες ότι…;
… η τρίχα είναι ένα ολοκληρωμένο «εργοστάσιο», που στο εσωτερικό του γίνονται διεργασίες ώστε να αναπτυχθεί. Το ορατό τμήμα της τρίχας βρίσκεται έξω από το δέρμα μας. Από τεχνικής άποψης, αυτό, όμως, αποτελεί πλέον… νεκρό υλικό, χωρίς αιμοφόρα αγγεία ή νεύρα. Αυτό εξηγεί το γιατί όταν «κόβουμε» τα μαλλιά μας…. δεν πονάμε !
… η τρίχα είναι ένα ολοκληρωμένο «εργοστάσιο», που στο εσωτερικό του γίνονται διεργασίες ώστε να αναπτυχθεί. Το ορατό τμήμα της τρίχας βρίσκεται έξω από το δέρμα μας. Από τεχνικής άποψης, αυτό, όμως, αποτελεί πλέον… νεκρό υλικό, χωρίς αιμοφόρα αγγεία ή νεύρα. Αυτό εξηγεί το γιατί όταν «κόβουμε» τα μαλλιά μας…. δεν πονάμε !
Ποιές είναι οι αναπτυξιακές φάσεις της τρίχας;
Οι περισσότερες τρίχες (80%) βρίσκονται στη φάση της ανάπτυξης (αναγενής φάση). Νέα ρίζα παράγεται και η τρίχα «μεγαλώνει». Τα μαλλιά έχουν έντονο χρώμα και δυναμική. Η φάση διαρκεί από 2 έως και 7 έτη. Αμέσως μετά, κάποιες τρίχες (1 - 2%) εισέρχονται στο μεταβατικό στάδιο της φάσης της κατάπτωσης (καταγενής φάση), όπου σταματάει η έντονη δραστηριότητα των τριχοθυλακίων. Η φάση διαρκεί περίπου 2 εβδομάδες. Η τελευταία φάση είναι η ανάπαυση (τελογενής φάση), όπου ένα ποσοστό των τριχοθυλακίων (20%) αδρανεί τελείως και οι τρίχες απορρίπτονται. Η φάση διαρκεί από 3 έως 4 μήνες.
Ποιές είναι οι παθήσεις του τριχωτού της κεφαλής;
Πέρα από την Αλωπεκία (Γυροειδής και Ανδρογενετική) υπάρχουν και πολλαπλές άλλες παθήσεις που εμφανίζονται στο τριχωτό της κεφαλής, οι οποίες περιγράφονται παρακάτω και κατηγοριοποιούνται ως εξής:
(Α). Φλεγμονώδεις παθήσεις που οφείλονται σε λοίμωξη.
και προκαλούν ερυθρότητα, κνησμό και κηλίδες ή λέπια στην επιφάνεια του τριχωτού της κεφαλής
…πιο συχνά, συναντάμε τα εξής είδη:
- Μυκητίαση τριχωτού / Δερματοφυτία (μυκητιασική λοίμωξη στο τριχωτό της κεφαλής, η οποία προκαλείται από δερματοφυτικά είδη).
- Σμηγματορροϊκή δερματίτιδα τριχωτού (φλεγμονή του δέρματος εξαιτίας του μύκητα malassezia).
- Θυλακίτιδα (φλεγμονή των θυλάκων της τρίχας από βακτηριακή μόλυνση).
(Β). Φλεγμονώδεις παθήσεις που ΔΕΝ οφείλονται σε λοίμωξη.
και προκαλούν ερυθρότητα, κνησμό και κηλίδες ή λέπια στην επιφάνεια του τριχωτού της κεφαλής, αλλά η εμφάνισή τους οφείλεται σε γενετικούς ή εξωγενείς παράγοντες (π.χ. στρες)
- Ψωρίαση (υπερπλασία και πάχυνση επιδερμίδας, εξαιτίας μιας πιο γρήγορης από το φυσιολογικό αναπαραγωγής επιδερμικών κυττάρων).
- Αμιαντώδης πιτυρίαση ή ψευδής αμιαντώδης (μια ειδική επιμέρους μορφή της ψωρίασης του τριχωτού της κεφαλής, με χαρακτηριστικά σκληρά προσκολλημένα λέπια).
(Γ). Δυσπλασίες και Δυστροφίες τριχών.
- Μονιλεθρίξ (έλλειψη της μυελώδους μοίρας της τρίχας).
- Περιεστραμμένες τρίχες (ευθραυστότητα, αλωπεκία).
- Οζώδης τριχόρρηξη (εντοπισμένη απώλεια κυττάρων του φλοιού).
- Τριχοθειοδυστροφία (εύθραυστες τρίχες, λόγω ανεπάρκειας θείου).
- Νόσος ΜΕΝΚΕ (κληρονομική νόσος με αποχρωματισμό των τριχών).
- Ακανθωτή τριχόσταση (αμύελες τρίχες).
Πώς γίνεται η διάγνωση των παθήσεων του τριχωτού;
Η διαγνωστική μέθοδος που χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό και την κατηγοριοποίηση των παθήσεων του τριχωτού της κεφαλής είναι το τριχοριζόγραμμα. Μέσω της εξέτασης, παρατηρείται η φυσιολογία της τρίχας, ώστε να διεξάγουμε συμπεράσματα για την παθολογική μορφολογία της ρίζας και του στελέχους της τρίχας, να οριστεί η κατάλληλη θεραπεία, καθώς και να εκτιμηθεί η εξελικτική της πορεία στο τριχωτό του ασθενούς.
Ποιά είναι η θεραπευτική αντιμετώπισή τους;
- Ως προς τις φλεγμονώδεις παθήσεις του τριχωτού που οφείλονται σε κάποια λοίμωξη, η θεραπευτική αγωγή επικεντρώνεται στον περιορισμό της διασποράς του μύκητα και την εξάλειψη της λοίμωξης που προκάλεσε την πάθηση, με στόχο την ελαχιστοποίηση της ουλοποίησης. Η αγωγή περιλαμβάνει συστηματική θεραπεία από του στόματος χορήγησης φαρμάκων με μυκοστατική δράση (όπως η γκριζεοφουλβίνη, η τερμπιναφίνη, η ιτρακοναζόλη και η φλουκοναζόλη), παράλληλα με τοπική θεραπεία (ειδικά αντιμυκητιακά σαμπουάν και αλοιφές), ενώ η ανταπόκριση πρέπει να παρακολουθείται μυκητολογικά με εργαστηριακό έλεγχο.
- Αναφορικά με τη σμηγματορροϊκή δερματίτιδα, ήπια τοπικά κορτικοστεροειδή και κερατολυτικά μπορούν να υποβοηθήσουν τη θεραπεία, παράλληλα με αναστολείς καλσινευρίνης.
- Στην περίπτωση της θυλακίτιδας, αντισηπτικά σαμπουάν και διαλύματα, καθώς και κρέμες (ή και χάπια) με αντιβιοτική δράση αποτελούν επιλογές θεραπείας. Αν υπάρχει απόστημα, τότε μπορεί να χρειαστεί και χειρουργική διάνοιξη για καθαρισμό από το πύον. Τέλος, μία ακόμη θεραπευτική αγωγή είναι και η φωτοδυναμική θεραπεία.
- Ως προς τις φλεγμονώδεις παθήσεις του τριχωτού που δεν οφείλονται σε λοίμωξη, όπως η ψωρίαση, απαιτείται έλεγχος της νόσου με συστηματική χορήγηση φαρμάκων εκ του στόματος, καθώς και τοπική αγωγή. Εγκεκριμένες θεραπευτικές επιλογές είναι η κυκλοσπορίνη, η μεθοτρεξάτη και η ασιτρετίνη. Παράλληλα, μπορεί να είναι ωφέλιμη και η χρήση αντιμυκητιακών σαμπουάν, η εφαρμογή τοπικών κορτικοστεροειδών και τα ανάλογα της βιταμίνης D.
- Η θεραπεία των δυσπλασιών και δυστροφιών της τρίχας αποτελεί ακόμη περισσότερο περίπλοκη, χρονοβόρα και χρόνια διαδικασία. Η αποτελεσματικότητα των εξατομικευμένων θεραπευτικών αγωγών ποικίλει από ασθενή σε ασθενή.
- Κυριότερος στόχος είναι η σταθεροποίηση της κατάστασης και ο περιορισμός της ενδεχόμενης επιδείνωσης. Μια κλασική αγωγή στηριζόταν στη χορήγηση μινοξιδίλης. Ακόμη, διαλείμματα με κορτιζόνη και βιταμίνες, καθώς και συνδυασμός αμινοξέων (αργιτίνη) μπορεί να δώσουν αποτελέσματα. Οι θεραπείες πραγματοποιούνται ανά κύκλους, ενώ στα μεσοδιαστήματα γίνεται αξιολόγηση του αποτελέσματος.